Rodzaje oświetlenia poddasza - plusy i minusy

Do oświetlenia poddasza można wybrać jedno z czterech typowych rozwiązań lub ich kombinację: fasadowe okna zamontowane w szczytowych ścianach budynku lub w ścianach kolankowych, okna połaciowe albo lukarny. W niektórych miejscach – na przykład wysoko pod skosami, na klatce schodowej czy w łazience – można też zastosować świetliki dachowe. Dalej podajemy zalety i wady poszczególnych rodzajów okien.  Okna fasadowe w szczytowych ścianach budynku: + są tanie i powszechnie dostępne, + łatwo je zamontować, + ograniczają groźbę przecieków, + zapewniają dobry widok na otoczenie domu, + można nad nimi zawieszać firanki, zasłony czy zwykłe rolety, + parapet umieszczony pod nimi na standardowej wysokości 85–90 cm nad podłogą umożliwia ustawienie pod oknem np. biurka lub stołu, + są łatwe do mycia, – nie doświetlają obszaru w głębi pomieszczenia. Lukarny: + urozmaicają architekturę budynku, – jest to najdroższy i najbardziej skomplikowany sposób doświetlenia poddasza, – wymagają znacznej przeróbki więźby dachowej, – nie są zbyt skuteczne jako źródła światła, – oświetlają tylko obszar w zasięgu swego rzutu, jeśli mają zapewnić lepsze oświetlenie, muszą być poszerzane, co wprawdzie zwiększa funkcjonalność pomieszczenia (zwiększa obszar, w którym można swobodnie stanąć pod skosem), ale wymagają wtedy zwiększenia zakresu przeróbek konstrukcji. Budowa lukarny oznacza ingerencją w konstrukcje dachu, jest dużo bardziej pracochłonna i o 50% droższa niż montaż okna połaciowego o tej samej powierzchni przeszklenia. Ale w połączeniu z oknami balkonowymi zamontowanymi w ścianie szczytowej lukarny mogą zapewnić wystarczające doświetlenie całego poddasza (fot. Archiwum BD) Okna połaciowe: + są zdecydowanie mniej kłopotliwe w montażu niż lukarny, + dobrze oświetlają pomieszczenia, gdy kąt nachylenia połaci dachu jest duży (powyżej 50º) lub są umieszczone bardzo wysoko, np. pod kalenicą, – pojedyncze okno szerokości 80 cm nie zapewnia wystarczającego doświetlenia, a więc w większych pomieszczeniach trzeba montować zestawy po 2 lub 3 okna. Podobnie jak tradycyjne okna w ścianach, również okna dachowe są mostkami termicznymi w przegrodzie zewnętrznej, jaką jest połać dachowa. Aby zimne powietrze z zewnątrz przez nie nie przewiewało, muszą być starannie ocieplone wełną mineralną (fot. Rockwool) Najskuteczniej oświetla się poddasza oknami połaciowymi, instalowanymi w różnych miejscach i na różnej wysokości – tak, by umożliwić także wietrzenie i zapewnić kontakt wzrokowy z otoczeniem. Dostęp do okien powinien być łatwy, a otwarte nie może utrudniać poruszania się po pomieszczeniu. Najlepiej jeśli okno połaciowe znajduje się na tej samej wysokości co okno tradycyjne, czyli 1–1,2 m od podłogi: zapewnia to dobre doświetlenie i umożliwia zamontowanie pod oknem standardowego grzejnika.  Oczywiście, jeśli nie uda się spełnić tego warunku, okna można umieścić wyżej, choć wtedy trzeba je będzie otwierać i zamykać (jeśli będą to jedyne okna w pomieszczeniu)specjalnymi drążkami sterowanymi ręcznie lub elektrycznie. Jeśli okna połaciowe umieszczone są wysoko, np. pod kalenicą, aby je otwierać, trzeba wyposażyć je w specjalne drążki (fot. Velux) Ponadto nadmiar światła wpadającego przez dach nawet zimą może być uciążliwy, a latem mógłby stać się prawdziwym utrapieniem. Nawet w pojedynczych oknach połaciowych do ochrony przed słońcem mogą się przydać takie akcesoria jak przeznaczone do wewnątrz rolety (standardowe, całkowicie zaciemniające, plisowane) lub żaluzje albo markizy i rolety przeznaczone do zamontowania na zewnątrz. Roletami zamontowanymi w oknach dachowych można sterować również elektronicznie, za pomocą pilota (fot. Velux) Kilka uwag o montażu okien połaciowych Najłatwiej zamontować okno, którego ościeżnica mieści się między krokwiami lub jest szersza nie więcej niż o 4 cm od ich rozstawu. Montaż szerokich okien wymaga zmian w konstrukcji dachu. Nad i pod otworem pod takie okno, w poprzek przeciętych krokwi, montuje się tzw. wymiany, czyli belki, które przenoszą obciążenia z krokwi przeciętych na nienaruszone. Z miejsca, w którym ma być zamontowane okno połaciowe, należy usunąć pokrycie dachowe oraz wszystkie warstwy izolacji. Należy pamiętać, aby nie wycinać izolacji równo z brzegami otworu, lecz przeciąć na krzyż i wywinąć na zewnątrz. Montaż okna rozpoczyna się od ościeżnicy, wokół której układa się kołnierz uszczelniający dostosowany do pokrycia dachowego (płaskiego lub profilowanego). Świetliki dachowe: + znakomicie nadają się do oświetlenia niewielkich pomieszczeń, takich jak łazienki, garderoby czy korytarze, w których otwieranie okien nie jest konieczne, + nowoczesne świetliki o średnicy zaledwie 25–35 cm z powodzeniem zastępują okna połaciowe, + dzięki elastycznemu kanałowi wykonanemu z materiału, który odbija światło, można je instalować w stropodachach o grubości dochodzącej do 2 m, – są dość drogie. Świetliki dachowe najczęściej montuje się w małych pomieszczeniach, np. w łazience lub na klatce schodowej (fot. Velux) Joanna Dąbrowska